90 seconden

Ik las een mooi boek van Jill Bolte Taylor^[i]. Ze is een neurologe die een hersenbloeding kreeg en van binnenuit kon navertellen wat er gebeurde^[ii]. Naast een heel persoonlijk verhaal geeft ze een heel mooie beschrijving van hoe de hersenen werken en het verschil tussen linker en rechterhersenhelft. Of beter gezegd, het verschil tussen talig, methodisch en lineair in de wereld staan of beeldend, invoelend en holistisch in de wereld staan. Maar waar ik het in nu over wil hebben is een ontdekking van haar over dat onze emoties maar 90 seconden duren en dan vanzelf uitdoven. Dat biedt handvaten om met angst, boosheid en stress om te gaan.

Limbisch systeem

Onze emotionele programma’s worden bepaald door het limbisch systeem. Onderdeel van het limbisch systeem zijn de amygdala, betrokken bij primitieve emoties zoals angst en agressie, en de hypothalamus, die het autonome zenuwstelsel reguleert door middel van hormonen. Dit is hetzelfde systeem dat ook betrokken is bij stressfysiologie (zie de weblog over stressresponse).

De programma’s van het limbisch systeem worden automatisch opgeroepen, voordat onze frontale cortex inschakelt. Dat is waar ons vermogen om te plannen en na te denken zit (zie de weblog over aandachtsvernauwing). Dus voordat we cognitief kunnen reageren is bij heftige emoties (angst of boosheid), ons limbisch systeem al actief en stromen de bijbehorende hormonen al door ons lichaam. Maar, na 90 seconden is dit systeem uitgewerkt en zijn de hormonen uit onze bloedsomloop weggespoeld. De amygdala schakelt in eerste instantie de frontale cortex trouwens uit, want het gaat om een snel overlevingsmechanisme in geval van gevaar en voor rustig nadenken is dan geen tijd. Vechten of vluchten, dat zijn de opties en daar wordt je lichaam op voorbereid.

Heftigheid duurt maar 90 seconden

Wat Jill Bolte Tayler mooi beschrijft (o.a. in hoofdstuk 17 ‘Ken je macht’) is dat als een heftige emotie langer duurt, dus als je heel lang boos of bang bent, dat je dan zelf het systeem aan blijft jagen. Echter, dat is, na 90 seconden, een keuze (hoewel mogelijk vanuit een psychisch automatisme). Dus de kunst is om bij heftige emoties te accepteren dat ze starten, er gewoon bij te blijven en er niet mee door te gaan.

Wat te doen?

Een beter antwoord is er met aandacht (wakkerte of mindfulness) bij te blijven. De heftigheid komt op, ik voel de volle energie, hoe het door me heen raast, hoe ik wil reageren en het gevoel van urgentie. En ik laat elk oordeel, elke nagedachte los. En als nagedachte opkomt, dan ga ik er niet in door. De heftigheid dooft dan van zichzelf uit en kan ik rustig nadenken waar het mee te maken heeft en of ik iets wil doen of zeggen of juist helemaal niet.

Eerst leek dat eigenlijk ongelooflijk, vanwege mijn neiging om erg in emoties te geloven en direct te reageren, maar nu zie ik dat ze er helemaal zijn en me tegelijkertijd niet hoeven te dicteren. Dat geeft me vrijheid om te reageren zoals passend is. Ik snap ook ineens grootmoeders advies om tot 10 te tellen.

Niet gevoelloos

Even voor alle duidelijkheid: het gaat niet om emoties onderdrukken of gevoelloos worden. Om te beginnen lukt dat niet, het limbisch systeem is al volop actief voordat jij door hebt wat er speelt en voordat je dus iets kunt onderdrukken of negeren. De waarde zit erin dat je emoties volledig hun gang laat gaan, het effect op jezelf erkent en daar rustig bij aanwezig blijft zonder er op door te gaan.

---

^[i] Dr. Jill Bolte Taylor (2008). Onverwacht inzicht: het persoonlijke verhaal van een neurologe over haar hersenbloeding. Utrecht/Antwerpen: Kosmos Uitgeverij.

^[ii] Zie ook een lezing van haar op: www.youtube.com/watch?v=UyyjU8fzEYU.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-03-19.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.