Trefwoorden: dagelijks leven

Een maand naar Bali

Ik ga vandaag, 4 december, een maand naar Bali. Vier weken genieten. Sinterklaas heeft net zijn zak met cadeaus al langs gebracht, een dagje eerder. De kinderen maakten zich al zorgen hoe dat nu moest, als we er 5 december niet zouden zijn. Sint had, heel attent, leuke spullen voor de reis in de zak gestopt. De oudste had een mooie brief naar Sinterklaas geschreven en hij heeft goed geluisterd. Ze zit, dit jaar voor het eerst, in het complot en ik heb er erg van genoten.

Ik ga in Ubud een week een training volgen bij Amy Rachelle (www.amyrachelle.com). Een week met yoga, meditatie en emotioneel werk voor mij en mijn lief. Voor de overige weken gaan we wat rondtrekken en op het strand liggen. Alleen jammer dat de kinderen eerst twee weken naar een locale school gaan (www.pelangischoolbali.com). Anders kregen we geen toestemming om ze midden in het jaar van school te halen. Ik heb verder mijn opblaasbare meditatiekussen bij me en een mooi boek van Tsoknyi en een boek van Sue Johnson over relatietherapie. Kortom, ik heb er zin in.

Ik wens iedereen in Nederland goed feestdagen. Ik heb veel zin in het komende jaar en ik hoop jullie dan weer te treffen.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-12-04.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Gedicht:: Als ik terug ga naar mei 1937

Als ik terug ga naar mei 1937

Ik zie hen bij het statige hek van hun college staan,
zie mijn vader onder de okerkleurige stenen boog
naar buiten wandelen...
Mijn moeder zie ik met wat lichte boeken op haar heup...
Ze zijn binnenkort gediplomeerd en gaan straks trouwen...
Het liefst zou ik naar hen toegaan om te zeggen:
‘Stop, doe het niet – zij is de verkeerde vrouw, en
hij is niet de ware Jakob; jullie gaan dingen doen
waarvan je je nooit had voorgesteld ze ooit te doen,
jullie gaan kinderen slecht behandelen…’
Toch doe ik het niet. Ik wil tenslotte leven. Ik
neem hen beiden op, als een man- en vrouw pop
van papier-maché, en smijt hen tegen elkaar
ter hoogte van de heupen, als brokken vuursteen
waaruit ik vonken hoop te slaan. Dan zeg ik:
‘Doe wat jullie zullen doen, en ik zal ervan spreken’.

Origineel: "When I Go Back To May 1937", van Sharon Olds (1987). The Gold Cell. Vertaling uit: Jack Kornfield (2009). Na het feest komt de afwas: wijsheid voor het hart op het spirituele pad. Katwijk: Panta Rhei.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-09-18.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Voorbij de leegte

Voorbij de leegte van Wim Jansen^[1] is een boek dat ik onverwacht op de leestafel van Wanuskéwin, mijn huisboekhandel, zag liggen. Ik heb het in één ruk uitgelezen en erg genoten. Wim Jansen is een predikant die bereidt is elke zekerheid aan God los te laten en het onbekende in te gaan. Het boek verhaalt op een persoonlijke manier over zijn zoektocht. De zoektocht start bij Perron Nul en gaat van daaruit te voet verder. Wim Jansen neemt je mee op zijn zoektocht, die voor mij zeer herkenbaar is. Alleen heb ik nooit zo in God geloofd en ook niet zo geworsteld met Hem loslaten.

Uiteindelijk komt hij uit met dat je over God niets kunt zeggen, dat: “Wie de waarheid in pacht meent te hebben raakt God kwijt.” ^Blz. 25 “Het enige dat wij weten is dat wij niets weten.” ^Blz. 26 Hij rekent af met de krampachtige poging van veel niet-gelovenden om te geloven in allerlei (new age) speculaties (waar hij ook de conclusies van Pim van Lommel^[2] bij rekent ^Blz. 94) of juist terug te grijpen op een radicaal geloof (christendom of Islam). Het vraagt moed om juist het niet-weten, het lege landschap van Perron Nul, als uitgangspunt te nemen. Tegelijk is het juist hier dat de verwondering kan ontstaan ^Blz. 41, de bezieling gevoeld kan worden ^Blz. 47, en de eigen beleving het puur subjectieve kan ontstijgen. Dit heilige is “groter dan ik maar tegelijk maak ik er deel van uit. Het omgeeft mij zoals de zee de druppel omgeeft, en is.” ^Blz. 49 Wim Jansen worstelt om het heilige te beschrijven en hij komt tot een levensvreugde, dankbaarheid, een verlangen, verzoening, een nabijheid waarvoor het persoonlijk te mager is, maar waar je tot wil zingen, terwijl het toch niet iemand is.  ^Blz. 63-76 O, hoe herkenbaar.

De enige keuze die hier, voor Wim Jansen en ook voor mij, overblijft is: een sprong in vertrouwen, het je toevertrouwen aan dit heilige. ^Blz. 78 En dan kan er een “ervaring [onstaan] van die eenheid waartoe ik al van meet af aan behoor.” ^Blz. 79 Hierin is, wat Wim Jansen betreft, de dualiteit opgelost tussen God daar en ik hier. Het heilige is een wezen van zijn geworden: “het heilige is mij” ^Blz. 80.

Het heilige zoekt zijn expressie ^Blz. 82, in de kunsten, de muziek, de poëzie, en in het leven tussen de mensen, in de liefde: “die, mij overstijgende, werkzaamheid tussen Ik en Gij, zoals Buber de liefde typeerde.” ^Blz. 108 Het heilige (of God) is niet meer dan een woord en waar het naar verwijst is onzegbaar. Het is in de liefde dat het heilige zichtbaar wordt. De liefde is relationeel van aard, het is persoonlijk en voelt als nabijheid. Wim Jansen schrijft: “In de liefde wordt het bovenpersoonlijke persoonlijk – dat is het heilige.” ^Blz. 110 Het heilige is de bovenpersoonlijke bron van liefde.

Vervolgens gaat Wim Jansen naar de rol van de godsdiensten kijken. Hij vergelijkt een godsdienst met een kunstwerk en zet openbaring op één lijn met inspiratie. Niet alle inspiratie leidt tot een goed kunstwerk. ^Blz. 115 “Wat overblijft is een spiritualiteit zonder godsdienst.” ^Blz. 118 Vervolgens komt hij uit bij de liefdespoëzie van de bijbel ^Blz. 123 en is godsdienst getransformeerd tot metafoor van een innerlijk proces ^Blz. 127 waarin goede vrijdag, Pasen en Pinksteren (kruisiging van het ‘ik’, wederopstanding en bezieling in gemeenschap) elk moment zich in mij kan voltrekken.

Hoewel hij zich kan voorstellen dat velen de kerk verlaten ^Blz. 134, heeft hij dat zelf niet gedaan. In het laatste hoofdstuk verteld Wim Jansen dat de taal van de Bijbel voor hem te rijk is aan verhalen en traditie en te dicht bij staat voor veel mensen, om helemaal overboord te gooien. Ditzelfde kom ik overigens bij Willigis Jäger^[3] tegen. In plaats van afscheid te nemen van de taal en vorm van het geloof, keert ook deze daar weer naar terug. Weliswaar wordt de taal van de godsdienst nu totaal anders ingevuld, open en bezielend. Maar ik mis hier een laatste stap. Het totaal loslaten en zoeken en zonder houvast durven zijn. Verder zijn er naar mijn idee betere teksten dan de Bijbel waar e.a. beter in verwoord wordt. En dat met minder verwarring en overbodige bagage. Maar dan is het veel meer dat ieder voor zichzelf de teksten uitzoekt die hem/haar inspireren. Dus er ontbreekt een gemeenschappelijke taal. Ik zie hierin een uitdaging en een uitdrukking van het zeer persoonlijke van het heilige: geïnspireerd en in liefde verbonden zijn en tegelijk ook op eigen benen staan, losstaan, een eigen pad gaan.

Tot slot twee citaten: “Ik reken af met al het wensdenken en weiger mij een hemel te dromen, een vlot te liegen of oprecht te veinzen. Evenmin leg ik mij neer bij een plat materialistisch ‘dood is dood’. Wij weten het niet. Dat moet het uitgangspunt blijven.” ^Blz. 153 En: “Ik kan en wil mij niet op enige waarheid beroepen. Ik heb geen enkele garantie. Maar dit zegt mijn ‘gevoel’. En dat is het enige dat ik heb.” ^Blz. 156

Aantekening: ik vind belangrijk om te noemen dat Wim Jansen een boek aanhaalt van Ronald Meester, hoogleraar wiskunde. Het gaat om het boek ‘De man die God kende’. Ronald Meester weerlegt de conclusie dat, omdat aangetoond is dat er een bepaald stofje of activiteit is in de hersenen, de ervaring verklaard is. “Elke ervaring heeft noodzakelijk een fysische en wellicht aantoonbaar effect, maar waarom in de wereld zou deze ervaring slechts dat effect zijn?” ^{Blz. 19, voetnoot}

---

^[1] Wim Jansen (2008). Voorbij de leegte: een spiritualiteit zonder godsdienst. Kampen: Uitgeverij Ten Have.

^[2] Pim van Lommel (2007) Eindeloos bewustzijn: een wetenschappelijke visie op bijna-dood ervaringen (5^de druk). Kampen: Uitgeverij Ten Have.

^[3] Willigis Jäger (2004). Elke golf is de zee: mystieke spiritualiteit (2^de druk). Rotterdam: Asoka.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-08-30.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Gedicht: Loslaten

Loslaten

Om te kunnen loslaten, is liefde nodig.

Loslaten betekent niet dat het me niet meer uitmaakt.
Het betekent dat ik het niet voor iemand anders kan doen.

Loslaten betekent niet dat ik hem smeer.
Het is het besef dat ik een ander niet kan beheersen.

Loslaten is toegeven dat ik het resultaat niet meer in de hand heb.

Loslaten is niet proberen om een ander de schuld te geven.
Het is jezelf zo goed mogelijk maken.

Loslaten is niet zorgen voor maar geven om.

Loslaten is niet even regelen maar ondersteunend zijn.

Loslaten is niet oordelen, maar de ander toestaan mens te zijn.

Loslaten is niet in het middelpunt staan en alles beheersen,
maar het anderen mogelijk maken hun eigen lot te bepalen.

Loslaten is niet anderen tegen zichzelf beschermen.
Het is een ander toestaan de werkelijkheid onder ogen te zien.

Loslaten is niet ontkennen, maar accepteren.

Loslaten is niet treiteren, schelden of ruzie maken,
maar juist zoeken naar mijn eigen tekortkomingen en die verbeteren.

Loslaten is niet alles naar mijn hand zetten,
maar elke dag nemen zoals die komt en er mij gelukkig mee prijzen.

Loslaten is niet anderen bekritiseren, of reguleren,
maar proberen te worden wat ik droom te zijn.

Loslaten is niet spijt hebben van het verleden,
maar groeien en leven in nu.

Loslaten is minder vrezen en meer beminnen.

Rosanne Anoniemm, 23 maart 2006,
roos89.web-log.nl/roos89/2006/03/loslaten_is_nie.html

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-08-17.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Waar leef ik voor?

In de VPRO gids van vorige week (1 t/m 7 augustus) stond een artikel^[1] over Wilco van Rooijen. Wilco is bergbeklimmer en was betrokken bij het drama op de K2 in 2008, waarbij 11 klimmers omkwamen bij de afdaling. Kennelijk zijn er in die week ook twee documentaires op tv geweest, maar die heb ik gemist.

Wat ik bewonder aan Wilco is dat hij zelf de afdaling net overleefd heeft en toch besluit om door te gaan met waar hij in geloofd. Hij zegt: “Als ik met de auto netjes tachtig rijd en ik krijg een ongeluk, ga ik de volgende keer best weer tachtig rijden.” Naar zijn idee neemt doet hij er alles aan om het veilig te doen plaatsvinden en neemt geen buitengewone risico’s. Ik voel hier veel sympathie voor. Natuurlijk zijn er risico’s in het leven en daar moet je rekening mee houden, maar als je je er door laat bepalen, dan schiet het niet op. Dan kun je maar beter niet eens uit de luiers komen. Wilco zegt dat hij zich veel heeft moeten verdedigen en nog steeds moet. Hij verbaast zich daarover: “Er komen dagelijks mensen om in het verkeer, dat vinden we heel normaal.” Ik ben het met hem eens (zie de weblog: veiligheid is een illusie).

Wat me verder trof aan het artikel is zijn uitspraak: “Misschien worden wij klimmers maar veertig, maar dan hebben we wel alles eruit gehaald wat erin zat. Honderd worden is voor mij geen doel op zich.”. Juist! Daar kan ik wat van leren!

Ik ben sinds een tijdje met levende voeding (raw food) bezig en kan daar best fanatiek in zijn. Waarom iets eten als het niet goed voor je is, en niet goed voor je energie? Nu zit daar wel wat in, maar ik zie ook dat ik gemakkelijk iets oversla. Namelijk, waar leef ik dan voor?

Ik herken het als Wilco stelt: “Als ik dat dan uitleg, worden mensen wakker geschud uit hun eigen situatie. Ze denken: shit, wat doe ik nou eigenlijk met mijn leven?” Dat geldt ook voor mij, wat doe ik eigenlijk met mijn leven? Gaat het me om gezondheid, of om ten volle leven? Dat laatste klopt veel meer, goed in mijn energie zitten en gezondheid zijn handig, maar niet essentieel. Mensen als Gandhi en Nelson Mandela hebben zijn ook niet primair bezig geweest met hun gezondheid, maar hebben wel een belangrijke bijdrage geleverd.

Ik herinner mezelf elke ochtend (nou ja, sinds februari dit jaar) bij mijn meditatie aan mijn motivatie: “Ik wil krachtig, gevend, speels en zonder negativiteit aanwezig zijn in de wereld en anderen motiveren en steunen om een verlicht leven te leiden, met diep besef van mijn beperkte vermogens.” Daar gaat het me om, en niet zozeer om gezondheid of voeding, ook al kan het een beetje helpen.

De documentaire over de K2 is vanavond in de herhaling op Discovery Channel. Kijken!

---

^[1] Elja Looijestijn (2009). ‘We zijn niet heel erg geschrokken’. VPRO gids, 31(1 t/m 7 aug), 12-13.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-08-09.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Dalai Lama in Nederland

Ik heb me afgelopen weken erg geïnspireerd gevoeld door de lezingen die de Dalai Lama gaf in de RAI op donderdag 4 juni. Het boek dat alle bezoekers uitgedeeld kregen, een speciale uitgave van ‘De kracht van geduld’^[1] heeft me erg gemotiveerd om te kijken naar mijn expliciete en impliciete vormen van agressie.

Ik was meer ontroerd door de Dalai Lama dan ik zelf verwacht had. Ik vond zijn presentatie de woensdagavond daarvoor in NOVA college tegenvallen. Hij leek niet helemaal aanwezig te zijn. Jetlag of reisstress? Ik verbaasde me over het ongeduld en de weinig begripvolle houding van de studenten waarmee hij sprak. Later herinnerde het mij aan mijn eigen rigide en simplistische oplossingen voor wereldproblemen toen ik rond hun leeftijd was. Zoals die jongeman die vanuit een aanname van onkwetsbaarheid van de Dalai Lama veronderstelde dat de Chinezen het niet in zijn hoofd zouden halen als hij naar China zou gaan en zijn zetel opnemen. Deze aanname van onkwetsbaarheid zegt alles over levensfase van de student. Ik denk dat de Dalai Lama, als onderdeel van de beoefening, zich heel goed bewust is van zijn kwetsbaarheid als mens. Jammer dat hij daar niets over zei.

Maar goed, de lezing van de Dalai Lama vond ik een feest. Ik was erg helder, kon heel goed luisteren, zonder afgeleid te zijn en was meerdere malen in tranen, zonder dat ik direct een aanleiding had. Wat ik zo mooi vind aan de Dalai Lama, en eigenlijk aan meerdere Tibetaanse leraren, dat hij zo natuurlijk blijft en zo eerlijk in wat hij zelf wel of niet begrijpt. Ook dat hij niet probeert om mensen over te halen Boeddhist te worden maar bij hun eigen religie te blijven, vind ik bewonderenswaardig. Ook in het boek is hij daar heel duidelijk in: het is volledig je eigen keuze. Ik denk dat het ook alleen dan wortel kan schieten. Ik heb diepe bewondering voor zijn omgang met China en ik heb meer moeite met de opstelling van onze premier dan de Dalai Lama^[2].

De lezing ging over het beoefenen van geduld was op basis van een tekst van Shatideva over de deugd van geduld. Het was een korte lezing (2 uur) en net genoeg om de eerste 20 verzen van de 134 te behandelen. Wat ik zelf uit het lezen van het boek heb gehaald is hoe onzinnig het is om boos te worden. Want waarop word ik boos als iemand iets lelijks zegt? Op de woorden van persoon? Op mijn eigen ego die het als aanval opvat? Op de mond van de persoon die het uitspreekt? Op de geschiedenis van die persoon? Op de aanleiding die ik, mogelijk onbewust gegeven heb? Waarom kies ik ervoor om op de persoon boos te worden en de rest te negeren?

De achterliggende gedachte is die van onderlinge verbondenheid. Je kunt nooit één aspect ergens uitlichten en daar dan al je energie op richten. Verder is ook die persoon uiteindelijk op zoek naar zijn eigen geluk en wil hij vrij zijn van lijden. Hoe gelijk ben ik aan hem! In het boek staan ook een paar heel inspirerende voorbereidende oefeningen voor tonglen (compassie), een onderdeel van mijn dagelijkse beoefening. Daarover een andere keer meer.

Het is me zo helder geworden afgelopen weken hoe snel ik boos reageer en hoe ik daar mezelf en de ander (mijn vrouw en mijn kinderen) mee tekort doe. En hoe volautomatisch dat gedrag van mij is. Het boek heeft me geïnspireerd om met hernieuwde inspanning iets aan dit innerlijk en uiterlijk gedrag te veranderen. Niet dat er iets mis is met de energie van boosheid, maar wel met je verliezen daarin (zie mijn workshop over boosheid).

Ook de lezing van Sogyal Rinpoche, na afloop, over meditatie was erg inspirerend en voor mij leerzaam. Ik heb Sogyal meerdere keren horen spreken en deze keer snapte ik met wat hij ooit bedoelde met dat de leer in meerdere lagen wordt aangeboden, waardoor het voor een breed publiek leerzaam is. Wat hij vertelde over meditatie was voor zowel beginners als geoefenden interessant.

---

^[1] Z.H. de Dalai Lama (2009). Geduld: een uitleg van het zesde hoofdstuk uit de Bodhisattvacharyavatara van Acharya Shantideva (2^de druk). Emst: Maitreya uitgeverij. Dit is een speciale uitgave ter gelegenheid van het bezoek van Z.H. de Dalai lama aan Nederland op 4 juni 2009. Het boek is ook te krijgen onder de titel: De kracht van geduld (2^de druk).

^[2] Dalai lama begrijpt Balkenende (2009, 5 juni). De Telegraaf. Geraadpleegd op www.telegraaf.nl/binnenland/4092529/__Dalai_lama_begrijpt_Balkenende__.html.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-06-30.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Meditatie maakt stabiel

Mensen die regelmatig mediteren hebben meer grijze massa in de hersendelen die emoties reguleren. Dat hebben onderzoekers van de universiteit van Californië vastgesteld.

Ze maakten hersenscans van 44 mensen. Daarvan beoefenden 22 al enkele jaren een vorm van meditatie van tussen de 10 en 90 minuten per dag. De overige 22 mediteerden niet. De scans toonden aan dat de mediterende proefpersonen gemiddeld een grotere hersenomvang hadden dan mensen die dat niet deden.

De resultaten van het onderzoek zijn in december 2008 gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift NeuroImage.

Meditatie stimuleert volgens de onderzoekers vooral de aanmaak van grijze massa in de hippocampus, de hypothalamus en de frontale kwabben. Dat zijn hersengebieden die worden geassocieerd met het verwerken en uiten van emoties.

“Dit zou de neurologische basis kunnen zijn voor het excellente vermogen van mensen die regelmatig mediteren om hun emoties te reguleren en zich verstandig te gedragen”, aldus onderzoekster Eileen Luders op de Amerikaanse nieuwssite ScienceDaily.

De wetenschappers geloven dan ook dat hun studie verklaart waarom mensen die veel mediteren vaak beter met tegenslagen kunnen omgaan. Maar ze plaatsen een kanttekening vanwege de geringe omvang van de studie en de korte looptijd. Mogelijk dat de proefpersonen die mediteerden al meer grijze massa hadden voordat ze aan het onderzoek begonnen. Dat zouden ze graag verder willen uitzoeken.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-06-04.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Trots en leegte

Na de vorige weblog van 25 mei, waarin ik mijn reacties op het radio-interview verwoord, is er een nieuwe reactie langsgekomen, namelijk mezelf helemaal fantastisch vinden (narcistische reactie). Ik zie dat als een variant op de voorgaande reacties van stress en de criticus.

In de zelfpsychologie^[1] het narcistische zelf een structuur in iemands zelfervaring. Normaal narcisme is een ontwikkelingsfase in de kindertijd en leidt tot een realistisch zelfgevoel, doelstellingen en idealen. In het volwassen leven gaat het om een overdreven gevoel van grootsheid of bijzonder zijn, samengaand met arrogantie en ongevoeligheid of juist grote gevoeligheid voor de waardering van anderen.^[2] Kern is dat het gevoel van grootsheid niet aangetast mag worden en voortdurend bevestigd moet worden. Die noodzaak voor bevestiging kan verschillende vormen aannemen, zoals alleen met ‘bijzondere’ mensen om willen gaan, alleen door de beste trainer/arts/leraar bijgestaan willen worden, woedend reageren op kritiek of de kritiekgever helemaal afkraken en het contact verbreken.

Golfbeweging

Terugkijkend kan ik de hele golfbeweging zien van afgelopen twee weken. Het begon met de schrik om uitgenodigd te worden voor een interview. Dit activeerde een stressresponse. Na het interview werd de criticus actief. Na een paar dagen van herstel en realisme werd de narcist in mij actief.

De stressreacties heb ik hanteerbaar gemaakt door er bij te blijven (mindfulness) en het gesprek voor te bereiden. Door hulp te vragen en onder ogen te zien dat ik hier wat te leren heb, was er geen sprake van narcisme. De criticus ken ik en liet ik gewoon uitrazen zonder er te veel aandacht aan te geven.

Terugkijkend startte de narcistische fase afgelopen dinsdag. Mede door leuke reacties van cursisten van mij. En ook omdat ik me ging ontspannen met dat ik tevreden was.

Onderliggende leegte

Zijnsoriëntatie kijkt naar al deze reacties als een poging om een onderliggende leegte te bedekken. Leegte in de zin van psychologische leegte, niet een existentiële of spirituele leegte. Leeg staat hier voor het niet aanwezig kunnen zijn bij een gemis en daardoor geen eigen vorm aan kunnen nemen. Het is op psychologisch niveau leeg zijn van zelf, doordat er geen zelfstructuur gevormd is op een bepaald terrein.

De leegte waar het bij mij om draait is ‘iets niet kunnen’. Psychologisch staat dat gelijk met ‘niet van waarde zijn’. Dat betekend dat er dan niet van mij gehouden kan worden, een gemis van steun. Elk appèl om iets te presteren kan deze leegte activeren. Daarmee kan ik de stressresponse snappen, het is een fysiologische reactie op de psychologische/kinderlijke angst van niet gesteund zijn.

De criticus en de narcistische reactie zijn te snappen als pogingen om wel goed te zijn. De criticus doet dat door vooral op alle gebreken te wijzen en te pushen om daar iets aan te doen. De narcist door domweg alle gebreken te ontkennen en alleen bezig te zijn met zich fantastisch voelen.

Ik ken verder nog een teruggetrokken reactie: passief en hopeloos worden. Iets wat in het hele proces tussendoor af en toe de kop op stak. In Zijnsoriëntatie termen zijn de eerder genoemde reacties vormen van strategisch gedrag: een actieve poging om in de buitenwereld het gemis te herstellen. Zie voor details over dit onderwerp de literatuur^[3] en de structuur over teruggetrokken en strategisch zelf.

Dankwoord

Met dank aan Muike Mutsaers voor de leerbegeleiding van de afgelopen jaren waarin we intensief gewerkt hebben met mijn narcistische tendensen en het broze zelfbeeld dat daaronder ligt. En met de spirituele discipline om daar midden in te gaan staan en het te herkennen als pogingen om heelheid te leven. In die zin zijn de psychologische leegte en het neurotische gedrag van de psyche om daar mee te dealen al helemaal perfect.

---

^[1] Wolf, M.H.M. de (2002). Inleiding in de psychoanalytische psychotherapie: ontwikkeling, psychopathologie, diagnostiek en behandelvormen (2^de druk). Bussum: Uitgeverij Coutinho. Blz. 66-78.

^[2] Blz. 168 uit bovenstaand boek.

^[3] Paula van Lammeren, Rianne van Rijsewijk (2002). Geïnspireerd leven en werken: over de vreugde en vrijheid van zijn. Utrecht/Antwerpen: Servire.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-05-31.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Radio interview – spelen met stress

Ik kreeg, out of the blue, een uitnodiging voor een radio interview op Amsterdam FM (zie het transcript). Ik vond het voortraject, het gesprek zelf, en ook mijn eigen reacties na afloop van het gesprek een goede training in omgaan met leven in het moment zelf en met stress. Want, ik vond het spannend!

Schrik en herstel

Zaterdag 16 mei kreeg ik een email van Gwen Hostege, van Amsterdam FM, met de vraag om iets over mijn activiteiten te vertellen. Ik las deze email ’s avonds, na een inspirerende studiedag over hechting en relatietherapie. Mijn eerste reactie was schrik. Ik heb het maar een nacht laten liggen. De zondagochtend na de meditatie herinnerde ik mij dat ik in het najaar benaderd was voor een interview (door de RVU, voor het TV programma ‘niet gelukkig geld terug’) en toen hield ik het af. Ik had allerlei ‘goede’ redenen, maar later had ik er spijt van. Dan maar bang zijn en eventueel mislukken. Liever daar mee dealen, dan met het veilig houden voor mezelf.

Ik besloot ook dat het handig was om steun te vragen. Gewoon realistisch zijn dat ik geen media-ervaring heb en hulp kan gebruiken. Dit gaat in tegen mijn neiging dat ik alles al moet kunnen en de aanname daaronder dat ik anders niet de moeite waard ben. Ik moest direct aan een vriend van mij denken, Harry Brockhus. Harry was bereid om me bij te staan en ik voelde me ontspannen.

Ik heb Gwen die zondag teruggemaild en heb haar maandag gebeld om te horen wie het is. De vragen die ik had ben ik al weer vergeten. Bij nader inzien waren die niet zo belangrijk. Ik wilde mezelf geruststellen door te voelen met wie ik te maken had. Verder heb ik nog een stukje van het programma van een vorige donderdag beluisterd via het internet en dat kwam me goed over.

Voorbereidingen: stress

Het interview was op donderdag en in de loop daar naar toe begon ik me af te vragen wat ik zo te vertellen heb. Ik heb mezelf veel geplaagd met: ‘onbenullig’ of ‘veel te vaag’ en angstbeelden van wat er allemaal mis kan gaan in een interview. Ik mediteer graag en regelmatig en mijn manier om met dit soort zaken om te gaan is ze mee te nemen in de meditatie. Ik neem de laatste maanden een fase in de meditatie waarbij ik ten volle aanwezig ben in wat er in mij rondgaat. Ik ‘kijk’ er recht in en herken het als één van de sensaties die langskomen. Het ene moment een ademhaling, dan een denigrerende gedachte. Het volgende moment het geluid van een vogel (ik mediteer in de tuinkamer), dan de heftigheid van angst. Er is geen verschil in gewaarzijn daarvan. Het zijn vormen van leegte.

Voorbereidingen: elevator pitch

Nog niet zo lang geleden had ik informatie gekregen over een workshop voor het schrijven van een elevator pitch. Die workshop heb ik niet gevolgd, maar ik had wel – via de website van het NOBCO – de sheets bemachtigd. Een elevator pitch is een korte boodschap van 100 woorden met een lengte van 40 seconden waarin je verteld wie je bent, wat je doet en wat de ander daar aan heeft. Verder moet het nog je eigen enthousiasme uitstralen. Naast de sheets heb ik nog twee websites gebruikt om me te helpen: www.lancelots.nl en www.carrieretijger.nl.

Ik heb alle tijd die ik over had, naast de sessies en cursussen die ik geef, besteed aan de voorbereiding. Naarmate het tijdstip vorderde liep de stress op. Ik dank de meditatie dat de stress er mocht zijn. Om zo mijn concentratie te versterken om me voor te bereiden. Het gesprek met Harry confronteerde me met hoe lastig ik het vind om in eenvoudige woorden uit te leggen wat ik nu precies doe en wat iemand anders daar aan heeft. Hij bracht me op de idee van de pauzeknop in je hoofd, het genieten en je gelukkiger voelen.

Onderweg

Kortom, ik was voorbereid, had een openingszin bedacht en nog een zin om mee af te sluiten. Een half uur voordat ik weg moest besloot ik nog mijn tanden te poetsen en een schone blouse te strijken. Niet dat iemand me ziet op de radio en niet dat ik met mijn uiterlijk bezig ben – eerder te weinig volgens vriendinnen – maar ik wilde leuk voor de dag komen.

Uiteindelijk ging ik later weg dan bedoeld, maar stevig doorfietsend naar de Centrale Bibliotheek bij het centraal station kwam ik daar toch nog 20 minuten te vroeg aan. Aangekomen in de studio tref ik daar Stef de Beurs aan, ook wachtend op een interview en, als de muziek draait, komt Gwen Holstege zich voorstellen. Ze stelt voor, aangezien ik zo vroeg ben, om er maar direct bij te komen zitten.

Ik kon ondertussen door de spanning niet heel goed nadenken en beslissen, dus heb ik er maar mee ingestemd. Of dat het juiste was of niet zal ik nooit achterkomen, het gaf me in ieder geval de gelegenheid om aan de situatie te wennen, want de focus ging eerst naar Stef en zijn werk.

Interview

Het interview zelf ging in zo’n tempo, dat ik geen tijd ervoer om na te denken. Ik had trillende handen, zweette stevig en merkte dat ik weg wilde. Ik had moeite om naar Stef te luisteren en de vragen te snappen. Het hielp dat ik bewust mijn adem kon voelen en mijn aandacht naar het zitten op de stoel bracht. Maar dan nog, dat tempo, proberen om snel en juist te antwoorden, te reageren op wat Stef inbracht, niet teveel pauzes, geen ‘eh’ zeggen.

Ik ben van mezelf wat teruggetrokken, invoelend, neem de tijd om antwoorden te formuleren, breng nuance aan. Dus zeker niet snel, ad rem, ponerend, direct met een antwoord klaar. Als ik de opname terugluister, dan valt me de haast op waarmee ik reageer. En dat ik mijn eigen lijn niet gevolgd heb. Het ging vooral over stress, maar ik heb het bewustzijnswerk overgeslagen en over Zijnsoriëntatie, toch mijn basis, geef ik een slordig antwoord.

O ja, mijn openingszin en slotzin zijn helemaal niet langs gekomen. En natuurlijk stelt de interviewster vragen die ik niet had voorbereid. Zo gaat dat kennelijk.

Criticus en bekkaf

Na afloop heb ik nog een kort en leuk gesprek met Stef. Ik merk dat ik ondertussen alleen maar kritiek heb op mezelf, de antwoorden die ik gaf afkeur, mezelf stom vind, et cetera. Maar goed, ik geef mijn meditatieles in Aurora en tijdens deze les valt me op hoe moe ik me voel. Na afloop heb ik nog mijn raw-food support groep en kan ik weinig inhoudelijks vertellen over het interview. Gelukkig ken ik dit van mezelf. Als die criticus in mijn hoofd eenmaal bezig is, dan weet ik dat het niet klopt, maar ik kan nog niet een ander geluid laten horen. Behalve dan, me er niet aan storen, rustig aan doen en wachten tot zij – mijn criticus is vrouwelijk – wat bedaard is. Ik ben wel weer geschrokken van haar heftigheid.

Ik heb die nacht heel lang geslapen. Gelukkig was het goede vrijdag en hoefden de kinderen niet naar school. Ik heb die vrijdag niet veel gedaan, behalve de opname van internet afgehaald. Mezelf terugluisteren leek me vreselijk en kon ik ook niet. Diezelfde avond ben ik samen met de kinderen naar bed gegaan, rond half negen. Ik heb elf uur geslapen. Zo slopend was deze ervaring kennelijk voor mij.

Herstel

Die zaterdag heb ik veel tijd genomen om boodschappen te doen en huishoudelijke taken. Ik was nog steeds moe, maar begon weer wat zin te krijgen. Dus ik ben bezig gegaan met het bewerken van de opname (omzetten naar mp3, muziek eruit knippen). En ik had zowaar zin om eens naar mezelf te luistern. En dat viel me reuze mee. Los van de puntjes die ik eerder noemde, van gebrek aan rust bij mezelf en mijn eigen lijn te veel loslaten.

Wat overblijft, is een goed gevoel, waardering voor mezelf, een leerervaring en een aantal korte punten om mijn werk beter over te brengen (met dank aan Harry Brockhus).

Ook ben ik heel blij dat ik een mailing rondgestuurd heb over het interview. Daardoor kreeg ik veel steunende reacties vooraf en een aantal leuke reacties achteraf.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-05-25.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Veiligheid is een illusie

Na de aanslag op ons Koninklijk Huis, op Koninginnedag 2009, wil ik graag wat schrijven over de roep om meer veiligheid op allerlei terreinen in de samenleving. Ik snap de geschoktheid, was ik ook, en ook het verlangen dat dit niet meer zal gebeuren. En ik ben van mening dat het leven fundamenteel onzeker is. Niet alleen omdat de dreiging van een eenling zo moeilijk aan te pakken is of dat een terroristische cel lastig te ontdekken en infiltreren is. Ook niet omdat statistisch gesproken de kans dat je een ongeluk krijgt vele malen groter is dan de kans dat je slachtoffer wordt van een aanslag. Zo komt op de site van consument en veiligheid de categorie aanslag helemaal niet eens voor. Wel sport, verkeer, werk en vrije tijd.

Ziekte, lijden en dood

Maar volgens mij zit het fundamenteler. Om te beginnen zijn mensen nu eenmaal kwetsbaar voor ziekten. Ze worden oud en ziek en gaan uiteindelijk dood. U, ik, wij allemaal doorlopen dat proces. Dit proces, op wat voor manier dan ook, is niet te stoppen.

Menselijke kwetsbaarheid

Fundamenteler dan dat ben ik als mens kwetsbaar. Iedereen, die toevallig een mes heeft kan mij van achteren neersteken. En ik kan daar niets tegen doen. Ik liep gisteren op het Amstelstation en moest door een groepje slenterende jongeren lopen. Ik bedacht me in een flits dat ik weerloos zou zijn als ze het op mij gemunt zouden hebben. Er gebeurde natuurlijk helemaal niets, maar het maakte me kort bewust van mijn kwetsbaarheid.

Elk moment is fris

Nog fundamenteler is dat elk moment nieuw en fris is. Longchenpa^[i] schrijft over het ‘snel bewegend ongerept gewaarzijn’^{(p 16)} en dat ‘wat verschijnt nooit wordt wat het lijkt te zijn’^{(p 23, 24)}. Zoals ik dat snap is dat er voortdurend impulsen in mijn geest verschijnen: emoties, gedachten, tjilpende vogels, het gezoem van een mug. En als ik daar helemaal zonder vooringenomenheid bij blijf, dan is het elke keer weer een verrassing wat er nu zal gebeuren, of het nu binnenin of buiten mij is. En dat wat er ook verschijnt, het veranderd voortdurend op een voor mijn conceptuele geest onnavolgbare wijze.

Als ik open aanwezig kan zijn bij elke conceptuele of emotionele reactie in mij bij het ontmoeten van iemand, zonder verwachting en zonder oordeel, dan voel ik hoe het mysterie van diep contact zich kan ontvouwen. Elke vorm van waakzaamheid van mijn kant, en poef, weg contact.

Zonder vrees zijn

Ik vind het zonde van mijn tijd om waakzaam te zijn, zoals onze regering ons oproept. Dat wil niet zeggen dat je maar passief moet zijn. Maar, ik wil me niet door angst laten leiden. Een vriendin van mij zei laatst: “Liever dat mijn handtas gestolen wordt dan dat ik er de hele tijd angstig op moet letten”. En daar ben ik het helemaal mee eens.

Ik vind het pijnlijk dat sommige mensen zich angstig laten maken door een verloren tas op een station of dat een verdacht pakketje in een trein het hele spoor ontregeld. Als Nelson Mandela bang was geweest, of Ghandi, of Winston Churchill, of de mensen van Amnesty International, dan zouden we nu een heel andere wereld hebben.

Ik ben heel erg blij met de reactie van onze Koningin Beatrix, die weliswaar zeer geschokt is, maar ook graag in het openbaar wil blijven verschijnen op Koninginnedag. Ik ben blij met ons Koninklijk huis. Hulde.

---

^[i] Hans Korteweg et al. (2004). Longchenpa – Het juwelenschip: een gids tot het besef van pure en totale aanwezigheid, het universeel scheppende principe. Cothen: Felix Uitgeverij.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-05-17.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Effecten van meditatie

Meditatie maakt dat je je beter en gemakkelijker kunt concentreren, dat je je gelukkiger voelt, en beter in staat bent jezelf en je omgeving waar te nemen. Dat blijkt uit het boek van Margriet Sitskoorn, Het maakbare brein^[i], dat ik 26 maart ook aanhaalde.

Zij haalt een onderzoek^[ii] aan over de effecten van inzichtmeditatie^[iii] dat ik de lezer niet wil onthouden. Bij mensen die geoefende zijn in inzichtmeditatie blijken de hersengebieden die betrokken zijn bij concentratie, introspectie, positieve gevoelens en zintuiglijke waarneming dikker dan bij mensen die niet mediteren. Mensen die geoefend zijn in mediteren vertonen tevens langdurige en blijvende veranderingen in deze gebieden, ook als ze niet mediteren. Uit onderzoek blijkt ook dat dit effect al meetbaar is na acht weken aandachttraining (mindfulness). Ook blijken mensen die mediteren meer antistoffen te produceren als reactie op een griepvaccin. Dat doet vermoeden dat hun immuunsysteem beter functioneert.

Fysiologisch kan ik dat snappen omdat meditatie de sympathicus tot rust brengt en de parasympathicus activeert. Een actieve sympathicus activeert om te vechten of vluchten en maakt daar de energie (suiker) voor vrij. Ook maakt het je aandacht snel en haastig. Er is dan geen innerlijke ruimte voor langdurige concentratie of introspectie. Het waarnemingssysteem voor gevaar is namelijk snel en neemt het risico van een foute inschatting (zie weblog 19 maart over het limbisch systeem). Liever ten onrechte gevlucht dan opgegeten.

Ik vermoed ook dat meditatie de hypothalamus tot rust brengt waardoor de stresshormonen in ons lichaam in balans komen. Nu is bekend dat langdurige stress een blijvende toename geeft van zowel adrenaline als cortisol. Een langdurige verhoogde waarde van cortisol onderdrukt het immuunsysteem. Zo zijn mensen met chronische stress ook sneller en langer ziek^[iv].

---

^[i] Margriet Sitskoorn (2007). Het maakbare brein: Gebruik je hersens en wordt wie je wilt zijn. Amsterdam: Bert Bakker.

^[ii]Davidson, R.J., Kabat-Zinn, J., Schumacher, J., Rosenkranz, M., Müller, D., Santorelli, S.F. et al. (2003) Alterations in Brain and Immune Function Produced by Mindfulness Meditation. Psychosomatic Medicine, 65, 564-570.

^[iii] Margriet Sitskoorn (2007), hoofdstuk 6, paragraaf Gebruik van je cognitieve vaardigheden verandert je hersenen, p. 169.

^[iv] Bron: CSR-centrum, aantekeningen opleiding tot burnout coach.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-04-16.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

De herberg (Rumi)

Ik kreeg wat commentaar op de weblog van 5 maart over het gedicht van Rumi: de herberg. Om te beginnen verwijs ik naar een andere vertaling van het gedicht dan ikzelf heb. Ondertussen heb ik mijn versie gevonden. Google op ‘"Romeck van Zeyl" herberg’. Verderop deze versie.

Dan een ander punt. Namelijk dat je ook een opstapje nodig kunt hebben vanuit de psyche naar de open blik. Zo’n opstapje is het verwelkomen en begroeten van de emotie. Je laat het bestaan ‘in zijn eigen aard’. Dat is een eerste perspectief moment op weg naar het herkennen van het Ene daarin.

En zo’n opstapje heb ik kennelijk zelf ook nodig, getuige de een-na-laatste zin ‘Ontken niet dat je stuk voor stuk iets met ze hebt’. Dat is ook een lagere perspectief zin. Want wie is ‘je’? En als je onbevangen naar emoties kijkt, dan ‘heb’ je ook niets met ze, tenminste niet in de betekenis die hier wordt bedoeld. Deze zin is voor mij echter wel belangrijk, omdat het mijn worsteling erkent. Een worsteling die in mijn allerlaatste zin weer wordt herkend als leeg: ‘herken ze als leeg, als het spel van pure ervaring’.

De herberg

Dit mens-zijn is een soort herberg
elke ochtend weer een nieuw bezoek.

Een vreugde, een depressie, een benauwdheid,
een flits van inzicht komt
als een onverwachte gast.

Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij!
Zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt,
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.

Behandel dan toch elke gast met eerbied,
misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase….

De donkere gedachte, schaamte, het venijn,
Ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns
en vraag ze om erbij te komen zitten.

Wees blij met iedereen die langskomt.
De hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd
om jou als raadgever te dienen.

Jalaluddin Rumi (1207-1273)
(vertaling: Romeck van Zeyl)

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-04-07.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Hersenmythe

Hoeveel procent van je hersencellen gebruik je eigenlijk? Als je denkt dat het er maar 10% zijn dan geloof je in een mythe uit 1900. Je gebruikt namelijk de volle 100%. Ik heb dit verhaal van 10% al meerdere keren gehoord bij workshops en ik vond het elke keer niet geloofwaardig. En nu las ik het in een boek van Margriet Sitskoorn: Het maakbare brein.^[i]

Zij vertelt dat de wetenschappelijke literatuur er geen bewijs voor vindt. Maar nog mooier vind ik dat ze een gedachte-experiment doet. Stel je namelijk eens voor dat het waar is. Dan kan een hersenchirurg 90% van je hersenen wegsnijden en houdt je nog maar hersenen over met de omvang van een schaap. Volgens mij voel je direct aan dat dat niet kan. En we kennen allemaal wel iemand met een lichte of minder lichte hersenbeschadiging. Ik ken iemand die na een hersenbloeding gedeeltelijk zijn spraak verloor en het kostte haar veel oefenen om daar weer iets van terug te krijgen, maar helemaal normaal spreken was er niet meer bij. Kortom, als er iets wegvalt van je hersenen dan krijg je functie-uitval of functieverlies. Er zijn ook mensen bij wie het karakter zelfs verandert (zie de boeken van Oliver Sacks^[ii]).

Dat wil niet zegen dat je niet kan veranderen en dat je brein heel veel nieuws kan leren. En daar gaat het boek verder over. Margriet Sitskoorn vertelt bijvoorbeeld over experts^[iii] die, door heel veel feiten te kennen, hun werkgeheugen min of meer uitbreiden naar hun lange termijn geheugen. Daardoor kunnen zij zaken overzien en uit het hoofd berekenen, die voor een niet-expert niet te doen zijn. Het werkgeheugen zelf kan maar 5 tot 7 items bevatten en is dus beperkt. Een expert heeft als het ware een superwerkgeheugen ontwikkeld.

Onderzoek naar de ontwikkeling van expertise in verschillende terreinen doet vermoeden dat ervaring en gerichte intensieve training van vrijwel iedereen een uitmuntende musicus, sporter, schaakgrootmeester, vul maar in, kan maken. En dat stemt hoopvol.

---

^[i] Margriet Sitskoorn (2007). Het maakbare brein: Gebruik je hersens en wordt wie je wilt zijn. Amsterdam: Bert Bakker.

^[ii] Oliver Sacks (2005). De man die zijn vrouw voor een hoed hield. Amsterdam: Meulenhoff

^[iii] Margriet Sitskoorn (2007), hoofdstuk 6, paragraaf De hersenen van een genie, p. 139-145.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-03-26.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

90 seconden

Ik las een mooi boek van Jill Bolte Taylor^[i]. Ze is een neurologe die een hersenbloeding kreeg en van binnenuit kon navertellen wat er gebeurde^[ii]. Naast een heel persoonlijk verhaal geeft ze een heel mooie beschrijving van hoe de hersenen werken en het verschil tussen linker en rechterhersenhelft. Of beter gezegd, het verschil tussen talig, methodisch en lineair in de wereld staan of beeldend, invoelend en holistisch in de wereld staan. Maar waar ik het in nu over wil hebben is een ontdekking van haar over dat onze emoties maar 90 seconden duren en dan vanzelf uitdoven. Dat biedt handvaten om met angst, boosheid en stress om te gaan.

Limbisch systeem

Onze emotionele programma’s worden bepaald door het limbisch systeem. Onderdeel van het limbisch systeem zijn de amygdala, betrokken bij primitieve emoties zoals angst en agressie, en de hypothalamus, die het autonome zenuwstelsel reguleert door middel van hormonen. Dit is hetzelfde systeem dat ook betrokken is bij stressfysiologie (zie de weblog over stressresponse).

De programma’s van het limbisch systeem worden automatisch opgeroepen, voordat onze frontale cortex inschakelt. Dat is waar ons vermogen om te plannen en na te denken zit (zie de weblog over aandachtsvernauwing). Dus voordat we cognitief kunnen reageren is bij heftige emoties (angst of boosheid), ons limbisch systeem al actief en stromen de bijbehorende hormonen al door ons lichaam. Maar, na 90 seconden is dit systeem uitgewerkt en zijn de hormonen uit onze bloedsomloop weggespoeld. De amygdala schakelt in eerste instantie de frontale cortex trouwens uit, want het gaat om een snel overlevingsmechanisme in geval van gevaar en voor rustig nadenken is dan geen tijd. Vechten of vluchten, dat zijn de opties en daar wordt je lichaam op voorbereid.

Heftigheid duurt maar 90 seconden

Wat Jill Bolte Tayler mooi beschrijft (o.a. in hoofdstuk 17 ‘Ken je macht’) is dat als een heftige emotie langer duurt, dus als je heel lang boos of bang bent, dat je dan zelf het systeem aan blijft jagen. Echter, dat is, na 90 seconden, een keuze (hoewel mogelijk vanuit een psychisch automatisme). Dus de kunst is om bij heftige emoties te accepteren dat ze starten, er gewoon bij te blijven en er niet mee door te gaan.

Wat te doen?

Een beter antwoord is er met aandacht (wakkerte of mindfulness) bij te blijven. De heftigheid komt op, ik voel de volle energie, hoe het door me heen raast, hoe ik wil reageren en het gevoel van urgentie. En ik laat elk oordeel, elke nagedachte los. En als nagedachte opkomt, dan ga ik er niet in door. De heftigheid dooft dan van zichzelf uit en kan ik rustig nadenken waar het mee te maken heeft en of ik iets wil doen of zeggen of juist helemaal niet.

Eerst leek dat eigenlijk ongelooflijk, vanwege mijn neiging om erg in emoties te geloven en direct te reageren, maar nu zie ik dat ze er helemaal zijn en me tegelijkertijd niet hoeven te dicteren. Dat geeft me vrijheid om te reageren zoals passend is. Ik snap ook ineens grootmoeders advies om tot 10 te tellen.

Niet gevoelloos

Even voor alle duidelijkheid: het gaat niet om emoties onderdrukken of gevoelloos worden. Om te beginnen lukt dat niet, het limbisch systeem is al volop actief voordat jij door hebt wat er speelt en voordat je dus iets kunt onderdrukken of negeren. De waarde zit erin dat je emoties volledig hun gang laat gaan, het effect op jezelf erkent en daar rustig bij aanwezig blijft zonder er op door te gaan.

---

^[i] Dr. Jill Bolte Taylor (2008). Onverwacht inzicht: het persoonlijke verhaal van een neurologe over haar hersenbloeding. Utrecht/Antwerpen: Kosmos Uitgeverij.

^[ii] Zie ook een lezing van haar op: www.youtube.com/watch?v=UyyjU8fzEYU.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-03-19.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

De zes vajra verzen

Deze vajra verzen vormen een perfecte samenvatting van de Dzogchen instructies. Dzogchen is geen religie en het vraagt niet om ergens in te geloven. Het vraagt dat iemand zichzelf observeert en ontdekt wat zijn eigen staat is. Het gaat over oerstaat van iemands eigen natuur. Om deze te ontdekken is geen geleerdheid nodig. Het is in zijn aard voorbij intellectuele of historische context. Het vraagt wel geduld en training om voorbij de altijd wilde gedachten en emoties te kijken en de openheid van geest om daadwerkelijk te schouwen.

Ik heb ze uit het boek ‘The Crystal and the Way of Light’ van Namkhai Norbu^[i], een Dzogchen boek. In de origineel Tibetaanse schrijfwijze beslaan deze verzen precies zes regels. Ze zijn gecomponeerd in 800 na Christus door Padmasambhava. De vertaling is overgenomen uit ‘de heilige blik’ van Hans Knibbe^[ii] met enige aanpassingen uit een ander boek van Namkhai Norbu^[iii] en van mijzelf.

Although apparent phenomena
manifest as diversity
yet this diversity is non-dual,

and of all the multiplicity
of individual things that exist
none can be confined in a limited concept.

Hoewel de fenomenen die verschijnen
zich manifesteren als verscheidenheid,
is deze verscheidenheid niet-duaal,

en van alle veelheid
van individuele dingen die bestaan,
kan geen gevangen worden in een beperkt concept.

Staying free from the trap of any attempt
to say it’s ‘like this’ or ‘like that’,

it becomes clear that all manifested forms
are aspects of the infinite formless,
and indivisible from it,
are self-perfected.

Als je vrij blijft van elke verleiding
om wat is te beschrijven als ‘zus’ of ‘zo’,

wordt duidelijk dat alle gemanifesteerde vormen
aspecten zijn van het oneindige vormloze,
en dat ze, onafscheidelijk daarvan,
perfect zijn van zichzelf.

Seeing that everything is self-perfected
from the very beginning,
the disease of striving for any achievement
comes to an end of its own accord,

and just remaining in the natural state as it is,
the presence of non-dual contemplation
continuously, spontaneously arises.

Als je ziet dat alles perfect is van zichzelf,
vanaf het allereerste begin,
houdt de ziekelijke neiging om te streven naar verwerving van iets
uit eigen beweging op,

en zo, verwijlend in de natuurlijke staat,
rijst de presentie van niet-duale contemplatie
voortdurend en spontaan op.

---

^[i] Chögyal Namkhai Norbu (2000). The Crystal and the Way of Light: Sutra, Tantra and Dzogchen. Ithaca: Snow Lion Publications.

^[ii] Hans Knibbe (1998). De Heilige blik: het derde perspectief. Utrecht: de School voor Zijnsoriëntatie.

^[iii]Namkhai Norbu (1994). Dzokchen: De volmaakte staat van zijn. Amsterdam: Uitgeverij Karnak.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-03-12.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

De herberg (vrij naar Rumi)

Ik kreeg laatst het gedicht van Rumi ‘De herberg’ (hier te vinden) uitgereikt. Ik vind het een mooi gedicht omdat het verwoord dat allerlei stemmingen en emoties aan ons voorbij trekken en wij daar vriendelijk mee om kunnen gaan. Iets in het gedicht irriteerde me ook, in het bijzonder het laatste deel waarin staat dat de hemel al deze zaken langs stuurt als raadgever. Op die manier wordt voor mij juist het mooie van het gedicht, dat alles op zijn tijd langskomt, om zeep geholpen. En die hemel, die instantie buiten ons, boven ons, als laatste toevluchtsoord, waar God woont, die bestaat niet, is een concept van de duale psyche. Zoek de Boeddha nooit buiten jezelf.

Toen ik wat beter ging lezen vond ik nog een paar passages die juist de hechting aan emoties benadrukt. Emoties begroet je niet, je laat ze helemaal bestaan, je bent erbij, en herkent ze als manifestaties van Zijn. Juist een houding aannemen tegenover emoties (en gedachten etc.) bestendigt de idee dat ze iets zijn. En dat je er iets mee moet. Nee, ze komen langs, en dat zijn ze, fenomenen die langs komen. Meer niet. Je diepste aard is nooit gebonden geweest!

Dus heb ik een poging gewaagd om het gedicht wat aan te passen.

De herberg (Dzogchen style)

Dit mens-zijn is een soort herberg
Elke ochtend weer een nieuw bezoek.

Een vreugde, een depressie, een benauwdheid,
een flits van inzicht komt
als een onverwachte gast.

Aanschouw ze, accepteer ze niet en verwerp ze niet!
Zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt,
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.

Kijk onbevangen naar de aanwezigheid van elke gast,
misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase….

De donkere gedachte, schaamte, het venijn,
ban hun ellende niet uit
en klamp je niet vast aan de geluk brengende gasten.

Besef ten volle hun innerlijke energie.
Ontken niet dat je stuk voor stuk iets met ze hebt
en herken ze als leeg, als het spel van pure ervaring.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-03-05.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Omgaan met afleiding

Afleiding is een van de stevige uitdagingen van deze tijd. Zeker voor kleine zelfstandigen als ik. Voordat ik het door heb ben ik een uur of twee uur op internet aan het grasduinen terwijl ik al associërend van het ene nieuwtje of feitje naar het andere ga. Aan het einde ben ik eigenlijk helemaal vergeten waar het me om te doen was. En voordat ik het weet is er weer een dag om waarin ik te weinig gedaan heb van waar ik me echt mee bezig wil houden.

Ik heb een aantal regels voor mezelf ingesteld die me beginnen te bevallen.

• Ik check mijn email nog maar één of twee keer per dag. Op dat moment zorg ik ook dat ik tijd heb om emails direct te behandelen. Dat voorkomt dat ik gestoord wordt door elke binnenkomende email en het zorgt er ook voor dat de lijst van zaken te doen op maat blijft.
• Nieuwsbrieven heb ik zo veel mogelijk afgezegd. Ik heb af en toe de angst dat ik niet mee kom en een belangrijk nieuwtje mis. Maar de waarheid is dat ik met alle leuke nieuwsbrieven en updates van RSS feeds, hoe goed bedoeld ook, voornamelijk tijd kwijt ben aan iets wat niet NU mijn aandacht hoeft te hebben.
• Ook skype en andere chat programma’s zet ik vaak op ‘away’ of ik schakel het hele programma uit. Als iemand me echt nodig heeft, dan weten ze me te vinden. Dat bespaart me ook het toegeven aan de neiging om even hallo tegen een bekende te zetten. De telefoon laat ik wel aan staan. Hoewel, als ik echt een stukje wil schrijven of een cursus wil voorbereiden, dan laat ik die ook wel eens uit. Geeft rust. En wie teruggebeld moet worden spreekt een berichtje in.
• Als ik me verveel of een klusje uitstel (meestal gaat de verveling daarover), staar ik een tijdje voor me uit en verveel me. Mijn neiging is om dan naar allerlei nieuwssites te gaan, of even snel de laatste updates rondom bijvoorbeeld mijn nieuwe telefoon te checken. Als ik even leeg voor me kijk, dan voel ik me na afloop van een paar minuten ‘vervelen’ weer helder worden en kan ik het vervelende klusje alsnog doen. Ik kan anders de hele dag verveeld heel druk bezig zijn. En dan ben ik na afloop van de dag erg moe, terwijl ik niet gedaan heb wat ik echt wil of van plan was. Dat geeft me dan pas echt een vervelend gevoel.
• Gewoon beginnen aan een stukje of les. Geen perfectie, niet eerst eindeloos zaken nazoeken of, nog erger, googlen. Want dan kom ik in een nieuws en feitjes verzamel mode en heb ik aan het einde van de geplande tijd geen tekstje of les. En ook weer een vervelend gevoel dat ik tijd te kort kom.
• Regelmatig pauzes inlassen of een korte meditatie. Het valt me op wat voor zegen dat is. Kennelijk is mijn doe-modus ook erg gemakkelijk af te leiden en onrustig in zijn aandacht. In een niet-doen modus (geen goed woord eigenlijk), kan ik mijn prioriteiten weer helder krijgen en, belangrijker, mezelf aansturen de juiste kant op. Het valt me dan ook op dat al die afleiding (van emails, chattende bekenden, nieuwsbrieven, het laatste nieuws, google) eigenlijk heel veel stress genereert. Vergelijkbaar met zappend televisie kijken. Daar word je moe van, terwijl je denkt dat de afleiding je goed doet!

Kortom: ik scherm me af voor alle ‘interessante’ zaken en richt me vanuit ontspannen genieten op wat ik wil doen. Een zachte discipline helpt me hierbij ook. En soms sta ik mezelf toe om mezelf ouderwets te verliezen.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-02-21.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Kum Nye ademhaling

Als reactie op de vorige weblog over ademhaling iets over de ademhalingsoefeingen uit de Kum Nye. De Kum Nye ademhaling is een zachte vorm van ademen waarbij geen enkele barrière wordt opgericht voor de ademstroom. De adem stroomt gelijkmatig in en uit door neus en mond. In- en uitademing zijn (ongeveer) even lang. Volgens de Kum Nye is de keel een belangrijk energiecentrum van het lichaam. Daarom dat je je keel ook zacht en open houdt.

Volgens de Kum Nye geeft de adem weer hoe onze energie is. Als deze gejaagd is, dan is de adem gejaagd. Als de adem rustig en zacht is, dan komt ons hele organisme – fysiek, emotioneel en mentaal – in evenwicht. Dan slapen we beter, voelen ons energiek en gezond. De geest wordt dan helder en staat open voor de alle niveaus van onze ervaringen.

Ik heb daar eerder over geschreven in een boekbespreking. Daar vermeld ik ook een ademhalingsoefening. Ik wil er hier nog twee anderen bespreken.

Basis

Om te beginnen adem je door mond en neus, met het puntje van je tong tegen licht tegen je gehemelte aan, vlak achter je tanden. Dit maakt dat de energie van de adem ook door je hoofd- en hartcentrum kan stromen. Laat je mond zachtjes openvallen, alsof je een beetje dom kijkt en ah zegt. Probeer de adem gelijkmatig door je mond en neus te laten stromen. Dat is in het begin een beetje wennen.

Zachte ademhaling

Breng de adem naar elke cel in je lichaam. Begin de adem naar het contactvlak met de aarde (voeten, billen, rug, afhankelijk van je houding). Laat dit zich dan uitbreiden naar elke spierspanning die je voelt.

Laat nu de uitademing zachter worden en langer dan de inademing. Doe dit een minuut of 5. In het begin voelt dit onprettig, dus wees hier heel geduldig met jezelf. Dit is geen wedstrijd.

Laat dan de inademing zachter en langzamer worden en de uitademing weer gewoon. Je kunt je voorstellen dat je ademstroom romig en licht is en prettig naar binnen en buiten stroomt. Doe dit ook 5 minuten.

Laat dan de hele ademhaling langzamer en zachter worden, bijna onhoorbaar. Ondertussen laat je je aandacht heel licht op de ademstroom rusten. Doe dit zo’n 15 minuten.

Zintuigen openen

Als bovenstaande oefening je gemakkelijk afgaat, dan kun je je aandacht met de adem mee laten stromen. Het wordt zo meer een aandachtsoefening, met de weldadigheid van de adem. Terwijl je adem heel zacht en romig stroomt voel je de gewaarwordingen in je om je heen. Ga daar zo diep mogelijk in en laat de ervaring ruimer en intenser worden. Doe dit 10 tot 15 minuten.

Laat je aandacht nu luchtig en zacht op de uitademing rusten. Laat de inademing helemaal vrij. Stel je nu voor dat tijdens de uitademing elke cel, elk lichaamsdeel zich opent. Wees aanwezig bij alle gewaarwordingen die dit oproept, zowel lichamelijk, emotioneel als mentaal. Doe dit zo’n 10 minuten. Stel je dan voor dat je gevoelens uitstralen in de ruimte om je heen. Blijf nog even genietend zitten.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-01-23.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.

Adem software tegen stress

Tijdens de CSR conferentie van 31 oktober 2008 werd de aandacht gevestigd op een gratis programma om rustiger en dieper te leren ademhalen. Ik heb het uitgeprobeerd en het is simpel en leuk.

Ademhaling kan je rustiger of meer gespannen maken. Door zacht te ademen wordt je ook rustiger. Fysiek zorgt adem voor zuurstof en afvoer van afvalstoffen uit je lichaam. Onder stress ga je meer gespannen ademen: hoger, oppervlakkiger en sneller. Dat zorgt voor meer spanning in je bovenlichaam en je buik. Ook leidt het tot minder zuurstof in je bloed en daarmee in je hersenen en lichaam, dus ook meer stress en minder herstel.

Een goede adem in rust is regelmatig, diep, moeiteloos, en met je hele lichaam (niet allen je borst, ook je buik en rug)^[i]. Wat het programma doet is visueel en via geluid daarmee helpen. Visueel volg je met je adem een balkje dat op en neer gaat. Via geluid (ook uit te zetten gelukkig) hoor je in- en uitademen. Het laat je rustig inademen, je adem even vasthouden, dan rustig uitademen en ook weer even een adempauze nemen. De lengte van de verschillende onderdelen is in te stellen. Na eerst wat spelen met de parameters moet je op zoek gaan naar je eigen ademhaling. Ik vond dat nogal lastig, ook omdat ik niet altijd even regelmatig adem. Maar het is te doen als je eerst je aantal ademhalingen per minuut instelt en dan de lengte van de inademing. Volgens de handleiding is de ideale instelling (zie ook afbeelding):

Breaths/minute: 6,0

Breath In (s): 3,5

Hold In (s) (adempauze na uitademing): 1,0

Breath Out (s): 4,0

Hold Out (s) (adempauze na inademing): 1,5

Het idee is dat je vervolgens stapje voor stapje je adempatroon richting bovenstaande waarden brengt. En dit twee tot drie keer per dag een minuut of 5 doet.

Het programma is te downloaden vanaf de website van de Biofeedback Foundation of Europe en wel hier. Op de website van Daniëlle Matto is een Nederlandstalige handleiding te vinden.

Voor wie deze softwarematige aanpak te lastig is, je kunt ook tellen (langzaam): 3 tellen inademen, 1 tel vasthouden, 4 tellen uitademen en dan een korte pauze. Je kunt dat liggend (in bed bijvoorbeeld) doen met je hand ontspannen op je buik zodat je deze op en neer voelt gaan.

---

^[i] Ik lees soms dat vooral je buik moet bewegen. Vanuit mijn ervaring met Kum Nye ben ik het daar niet mee eens. Het is waar dat mensen dat meestel niet doen, maar je borst ademt wel degelijk mee. Daarbij blijft je borstbeen wel vlak, anders dan bij een eenzijdige borstademhaling, waarbij je borstbeen en schouders omhoog gaan.

Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-01-21.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.