Trots en leegte
Na de vorige weblog van 25 mei, waarin ik mijn reacties op het radio-interview verwoord, is er een nieuwe reactie langsgekomen, namelijk mezelf helemaal fantastisch vinden (narcistische reactie). Ik zie dat als een variant op de voorgaande reacties van stress en de criticus.
In de zelfpsychologie[1] het narcistische zelf een structuur in iemands zelfervaring. Normaal narcisme is een ontwikkelingsfase in de kindertijd en leidt tot een realistisch zelfgevoel, doelstellingen en idealen. In het volwassen leven gaat het om een overdreven gevoel van grootsheid of bijzonder zijn, samengaand met arrogantie en ongevoeligheid of juist grote gevoeligheid voor de waardering van anderen.[2] Kern is dat het gevoel van grootsheid niet aangetast mag worden en voortdurend bevestigd moet worden. Die noodzaak voor bevestiging kan verschillende vormen aannemen, zoals alleen met ‘bijzondere’ mensen om willen gaan, alleen door de beste trainer/arts/leraar bijgestaan willen worden, woedend reageren op kritiek of de kritiekgever helemaal afkraken en het contact verbreken.
Golfbeweging
Terugkijkend kan ik de hele golfbeweging zien van afgelopen twee weken. Het begon met de schrik om uitgenodigd te worden voor een interview. Dit activeerde een stressresponse. Na het interview werd de criticus actief. Na een paar dagen van herstel en realisme werd de narcist in mij actief.
De stressreacties heb ik hanteerbaar gemaakt door er bij te blijven (mindfulness) en het gesprek voor te bereiden. Door hulp te vragen en onder ogen te zien dat ik hier wat te leren heb, was er geen sprake van narcisme. De criticus ken ik en liet ik gewoon uitrazen zonder er te veel aandacht aan te geven.
Terugkijkend startte de narcistische fase afgelopen dinsdag. Mede door leuke reacties van cursisten van mij. En ook omdat ik me ging ontspannen met dat ik tevreden was.
Onderliggende leegte
Zijnsoriëntatie kijkt naar al deze reacties als een poging om een onderliggende leegte te bedekken. Leegte in de zin van psychologische leegte, niet een existentiële of spirituele leegte. Leeg staat hier voor het niet aanwezig kunnen zijn bij een gemis en daardoor geen eigen vorm aan kunnen nemen. Het is op psychologisch niveau leeg zijn van zelf, doordat er geen zelfstructuur gevormd is op een bepaald terrein.
De leegte waar het bij mij om draait is ‘iets niet kunnen’. Psychologisch staat dat gelijk met ‘niet van waarde zijn’. Dat betekend dat er dan niet van mij gehouden kan worden, een gemis van steun. Elk appèl om iets te presteren kan deze leegte activeren. Daarmee kan ik de stressresponse snappen, het is een fysiologische reactie op de psychologische/kinderlijke angst van niet gesteund zijn.
De criticus en de narcistische reactie zijn te snappen als pogingen om wel goed te zijn. De criticus doet dat door vooral op alle gebreken te wijzen en te pushen om daar iets aan te doen. De narcist door domweg alle gebreken te ontkennen en alleen bezig te zijn met zich fantastisch voelen.
Ik ken verder nog een teruggetrokken reactie: passief en hopeloos worden. Iets wat in het hele proces tussendoor af en toe de kop op stak. In Zijnsoriëntatie termen zijn de eerder genoemde reacties vormen van strategisch gedrag: een actieve poging om in de buitenwereld het gemis te herstellen. Zie voor details over dit onderwerp de literatuur[3] en de structuur over teruggetrokken en strategisch zelf.
Dankwoord
Met dank aan Muike Mutsaers voor de leerbegeleiding van de afgelopen jaren waarin we intensief gewerkt hebben met mijn narcistische tendensen en het broze zelfbeeld dat daaronder ligt. En met de spirituele discipline om daar midden in te gaan staan en het te herkennen als pogingen om heelheid te leven. In die zin zijn de psychologische leegte en het neurotische gedrag van de psyche om daar mee te dealen al helemaal perfect.
[1] Wolf, M.H.M. de (2002). Inleiding in de psychoanalytische psychotherapie: ontwikkeling, psychopathologie, diagnostiek en behandelvormen (2de druk). Bussum: Uitgeverij Coutinho. Blz. 66-78.
[2] Blz. 168 uit bovenstaand boek.
[3] Paula van Lammeren, Rianne van Rijsewijk (2002). Geïnspireerd leven en werken: over de vreugde en vrijheid van zijn. Utrecht/Antwerpen: Servire.
Het orgineel van deze weblog staat op www.dezilverster.nl/blog.php?a=2009-05-31.
Copyright © Peter Hofstee, de Zilverster Coaching. Alle rechten voorbehouden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten